Amortisman Nedir? Amortismanı Belirleyici Etkenler Nelerdir? Amortisman Hesaplama Türleri Nelerdir?

Amortisman Nedir? Ekonomide üretim, tüketim vb. kavramların hesaplanmasında birçok ekonomik araç rol oynamaktadır. Bu araçlar aynı zamanda ekonominin alt dallarını da yakından ilgilendirmektedir. Bu alt dallar yatırım, tasarruf vb. indikatörler olarak tanımlanabilmektedir.

Bu kavramlardan bir tanesi olan ve hem ekonominin temel yapıtaşlarını hem de ekonominin alt dallarını oldukça etkileyen araçlardan bir tanesi de amortisman kavramıdır.

Amortisman kelime anlamı olarak yıpranmayı ve eskimeyi ifade eder. Aynı zamanda beyaz eşyalar veya işletmelerdeki demirbaşlar için oldukça fazla kullanılan kavramlardan bir tanesidir. Bununla birlikte amortisman muhasebe mevzuatında yer almakta ve işletmelerin hesap analizinde amortisman hesapları büyük rol oynamaktadır.

Genel ekonomiyi değerlendirdiğimizde ise amortisman kavramı üretim, tüketim, yatırım, tasarruf, para politikaları, ülke ekonomileri vb. kavramlarda meydana gelen yıpranma ve eskime payı etkisini ifade etmektedir. Bunun yanında amortisman, bu kavramlarda yaşanan en az 1 senelik değişimi ifade etmekte de kullanılmaktadır.

Amortismanı Belirleyici Etkenler Nelerdir?

Amortismanı ekonomik araçlarda veya üretim faaliyetleri kapsamında değerlendirilen ürünler üzerinde yaşanan gerileme olarak tanımlanan değişimlerle açıklamak mümkündür. Gerileme durumunu yaşatan belirleyici etkenleri maddeler halinde açıklayacak olursak;

• Bir işletme kullanılan herhangi bir malzemenin veya makinalar vb. araçların 1 yıldan fazla bir süre kullanılması bu araçlarda amortisman payının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.
• Belli sebeplerle malzemelerin veya makine vb. araçların deforme yaşaması, kırılma vb. durumlarla kullanım aktifliğinin düşmesi amortisman olarak değerlendirilebilir.
• Malzemelerin veya araçların eskime ve yıpranma payına rağmen kullanılması malzeme ve araçlar üzerinde amortisman hesabı yapılmasına sebebiyet görülebilir.
• Son olarak amortismanın belirlenmesi için bir malzemenin alındığı tarihten bir sene önceki fiyat amortismanı oranına malzemenin ve aracın fiyat oranının uyumluluk göstermesi amortisman hesabı için yeterli olacaktır.

Amortisman Hesaplama Türleri Nelerdir?

Amortisman hesaplaması türlerine ve kullanılış biçimlerine göre farklılık göstermektedir. Aynı zamanda bu hesap işletmelerin kullandığı malzeme araçlara göre de farklılık gösterebilmektedir. Bu türleri alt başlıklar halinde açıklayacak olursak;

Normal Amortisman Türü

Tüm malzeme ve araçlar için uygulanan sabit bir amortisman oranını ifade eden amortisman türüne normal amortisman denmektedir. Bununla birlikte bu türde malzemeler ve araçlar üzerinden sabit bir ekonomik yıpranma payının ortaya çıkarılması mümkündür.

Felaket Amortismanı Türü

İsmi her ne kadar korkutucu olsa da bu amortisman türü, doğal afetler sonucunda malzemeler ve araçlar üzerinden meydana gelen hasarı ifade etmektedir. Ancak bu amortisman türü uygulanırken kullanılamaz hale gelen malzeme ve araçlar değerlendirilmez. Değerlendirilen kısım tamiri veya yerine getirilmesi mümkün malzemeler ve araçlar üzerindedir.

Azalan Amortisman Türü

Azalan amortisman türlerinde normal amortisman türüne göre 2 kat oranında bir hesaplama söz konusudur. Bu hesaplama malzemenin veya aracın eski payının 2 kat olabileceği düşüncesiyle hazırlanır ve gider tablosuna aktarılır. Bu gider tablosunun yıl sonu hesaplamaları net amortisman payları verebilmektedir.