Türk Vergi Sistemi Nasıl İşler? Vergi Beyan Usulü- Vergi Çeşitleri Nelerdir?

Türk vergi sistemi nasıl işler? Sorusunda net bir şekilde cevap verebilmek için öncelikle vergi sisteminin neden kullanıldığının ve nasıl bir sistemi olduğunun net bir şekilde anlaşılması gerekmektedir.

Her devletin politikaları ve yönetim biçimleri farklı olsa da ortak bir sorumlulukları bulunmaktadır. Bu sorumluluklardan en önemlisi de devlet içerisinde yaşayan bireylerin hayat şartlarını düzenlemektir. Bu düzenleme belli başlı harcamalara sebep olur ve bu harcamalara kamu harcamaları denmektedir.

Kamu harcamaları birçok dalda değerlendirilebilir bir kavramdır. Şehirlerarası yollar da kamu harcamalarından sayılır ülke ekonomisini arttıracak herhangi bir yatırım da. Haliyle devletlerin kendi içerisinde belli bir bütçe oluşturması gerekmektedir. Bu bütçe genel olarak yapılan yatırımların sonucunda oluşan gelirlerden, ihracat seviyesinden, vergiler vb. kavramlardan oluşabilir.

Devlet bütçesini oluşturan vergi kavramını tüm detayları ile ele alacak olursak;

Vergi Beyan Usulü

Türkiye kurumlardan veya bireylerden vergi talep edebilmek veya vergi hacmini genişletebilmek için belirli şartlar sunmaktadır. Bu şartlar bağlayıcı olmakla birlikte, kurumların veya bireylerin düzenli olarak vergi ödemesine sebebiyet verir. Bu durum hukuksal olarak beyanname olarak adlandırılmaktadır.

Vergi beyannamesi, bireylerin veya kurumların herhangi bir gelir veya gideri vergi idarilerine beyan etmesine denir. Günümüzde her ne kadar elektronik ortamlardan güvenli ve hızlı bir şekilde yürütülen bir sistem olsa da ülkemizde vergi ödemeyen bir kesim hala vardır.

Bunun yanında bir bireyin veya kurumun beyanname vermesi için bazı dönemler bulunmaktadır. Bu dönemler vergiler için belirlenen dönemler kapsamında oluşturulur. Örneğin beyanı yapılacak bir vergi aylık, 3 aylık veya senelik olabilir. Bu tamamen vergi türüne bağlı olan bir gerekliliktir. Vergi beyanı dönemi gelmeden veya döneminden sonra yapılamaz.

Vergiler beyannameleri, tamamen kurumunuzda kayıtlı olan veya dışarıdan kaydolduğunuz mali müşavirler tarafından düzenlenmekte ve sunulacak hale getirilmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus bulunmaktadır. Bu husus her ne kadar düzenleyen 2. Kişi bir birey olsa da vergi beyannamelerinde siz sorumlu olmaktasınız. Bu sebeple mali müşavirler tarafından hazırlanan bir belgenin mutlaka tekrar kontrol edilmesi gerekmektedir.

Vergi Çeşitleri Nelerdir?

Vergi çeşitleri genel olarak gelir ve gider kaynakları üzerine kurulu bir sistemdir. Kurumlar veya birimler yaptıkları ticaret kadar vergi öder. Bu ödemeler aslında vergi çeşitlerini belirlemede de büyük rol oynar. Türkiye’de birçok vergi türü bulunmaktadır. Bu vergi türleri yapılan harcamanın türüne, sektörüne ve miktarına göre değişebilir. Türkiye’de bulunan başlıca vergi türlerinden bahsedecek olursak;

KDV (Katma Değer Vergisi): Vergiden ödemekle sorumlu kişilerin aylık döneme bağlı ödemesi olan bir vergi türüdür. KDV genel olarak alınan mal veya hizmetlerde devlete ödenen para anlamına da gelmektedir. Bireysel olarak yaptığımız alışverişlerde anlık olarak KDV ödenebilir. Kurumlarda ise KDV oranı aylık olarak ödenebilmektedir.

Kurumlar Vergisi: Kurumlar ve sermaye şirketleri elde ettikleri kazançlar üzerinden bir vergi sorumluluğuna sahiptir. Bu sorumluluk beraberinde kurumlar vergisini getirmektedir. Kurumlar vergisi geçici dönemlere tabii tutulur. Ancak ödeme günleri yılın sonuna tekabül eder. 2022 yılı itibariyle kurumlar vergisine uygun görülen oran %23 olarak belirlenmiştir.

Gelir Vergisi: Her birey aldığı gelirle yükümlü olmakla beraber hukuksal açıdan kabul edilen her türlü gelir vergiye tabii tutulmaktadır. Kişiler maaş, tazminat, piyango vb. gelirlerinden belli bir oranda devlete vergi ödeme yükümlüğündedir. Bu yükümlülüğe gelir vergisi denilmektedir.

Geçici Vergi: Geçici vergi sistemi diğer vergi sistemlerine göre dönemsel olarak farklılık gösteren bir vergi türüdür. Serbest meslek ile uğraşanlar, ticaret yapanlar vb. kurum veya kişilerin 3 aylık bir periyotta vergi ödemesi gerekmektedir.

Damga Vergisi: Kurumlar bireylerle, bireylerde kurumlar yoluyla çeşitli iş faaliyetleri gerçekleştirilir. Hukuki yönden bu iş faaliyetlerinin resmi kabul edilebilmesi için bazı belgeler gerekli olur. Damga vergisi ise bu belgelerin ortaya çıkarılması veya kullanılması sonucunda verilen bir vergi türüdür.